Proces Przedsiębiorczego Odkrywania to nie tylko strategia wdrażania nowoczesnych rozwiązań w poszczególnych regionach. To równocześnie platforma współpracy i wymiany myśli, która wspiera otwarte innowacje. Opisujemy, na czym polega PPO i jak funkcjonuje w polskich regionach.
Proces Przedsiębiorczego Odkrywania jest praktyką od kilkunastu lat wprowadzaną na terenie Unii Europejskiej. Pomaga regionom wspólnoty w tworzeniu priorytetowych obszarów w zakresie wdrażanych innowacji, czyli tzw. Inteligentne Specjalizacje. Chodzi o narzędzie unijne, które obliguje państwa członkowskie do określania nowoczesnych dziedzin, na jakich poszczególne samorządy chcą się koncentrować i podnosić swoją konkurencyjność. Na rozwój Inteligentnych Specjalizacji została przeznaczona znaczna część funduszy Unii Europejskiej w perspektywie finansowej 2014-2020, a także w kolejnych.
Identyfikacja merytorycznych obszarów odbywa się przy współudziale sektora prywatnego, świata nauki, instytucji otoczenia biznesu, organizacji pozarządowych, administracji i opinii publicznej. Wypracowane specjalizacje to koncepcja oparta na założeniu, że dzięki koncentracji wiedzy oraz nakierowaniu jej na ograniczoną liczbę priorytetowych działań gospodarczych kraje zdobędą stabilną przewagę konkurencyjną w światowej gospodarce. Regiony za pomocą tworzonych przez siebie inicjatyw muszą określić te dziedziny, które ich zdaniem mają największy potencjał rozwojowy.
Proces Przedsiębiorczego Odkrywania to zatem nic innego, jak idea zmuszenia samorządów do ukierunkowania rozwoju innowacji na własnym obszarze geograficznym, aby uniknąć nieskoordynowanych działań. Każde wdrożenie wiąże się z kosztami, lepiej zatem wcześniej wskazać wektory zmian, aby wszyscy uczestnicy rynku byli ich świadomi i mogli tę politykę realizować.
Z bliska widać lepiej
Bez PPO zarówno kolejne rządy, jak i władze samorządowe tworzyłyby własne koncepcje rozwoju innowacji. Uwzględniane przez władze przesłanki mogłyby rozmijać się z potrzebami lokalnych firm i instytucji. Dlatego tak ważna jest identyfikacja trendów technologicznych nie tylko na podstawie kierunków wyznaczanych przez wielki biznes lub lobbystów. Możliwość poznania oczekiwań przedsiębiorstw reprezentujących różne branże pozwala skuteczniej prowadzić i korygować politykę wdrażania innowacji.
Tym samym rynek innowacji w jednym województwie będzie wspierał zidentyfikowane dla niego Inteligentne Specjalizacje, a w innym województwie zostanie obrany odmienny kierunek. Efektem ma być szansa na wyrównanie różnic technologicznych pomiędzy polskimi regionami, a tymi w Europie Zachodniej. Ponadto sam proces analizy potrzeb innowacyjnych angażuje niemal wszystkich partnerów — od przedsiębiorców, po ośrodki badawcze i uczelnie, kończąc na mieszkańcach regionu. W konsekwencji obywatele mają poczucie, że decyzje nie zapadają nad ich głowami.
PPO bazą dla otwartych innowacji
Otwarte innowacje to koncepcja, w ramach której firmy w kooperacji z innymi przedstawicielami biznesu, nauki albo państwa wprowadzają zaawansowane rozwiązania, wykorzystując dostępne prawa własności intelektualnej czy funkcjonujące już rynkowo produkty. Pozostaje jednak pytanie, jakie innowacje firmy powinny wprowadzać, z którymi podmiotami i w jakim celu? Odpowiedzią może być właśnie Proces Przedsiębiorczego Odkrywania i identyfikacja Inteligentnych Specjalizacji. Nie ma lepszego forum wymiany myśli, trendów i planów inwestycyjnych niż zgromadzone wokół tworzonych projektów podmioty z danego regionu kraju. Tą drogą można też poznać długofalowe plany inwestycyjne czy projekty dotyczące pozyskiwania pieniędzy na ich realizację. Dodatkowo, zarówno firmy, jak i przedstawiciele świata nauki dowiadują się, które obszary innowacyjne będą promowane. A zdobywają tę orientację, bo uczestniczą w podejmowaniu decyzji.
PPO w regionach – co wybrali przedstawiciele województw?
Wszystkie polskie województwa uruchomiły inicjatywy pod kątem identyfikowania swoich Inteligentnych Specjalizacji, które mają innowacyjny potencjał do rozwoju regionu oraz firm, jakie na danym terenie działają. I tak w Wielkopolsce w ramach Procesu Przedsiębiorczego Odkrywania funkcjonują Panele Inteligentnych Specjalizacji. Panele wyróżniają takie dziedziny, jak „Biosurowce i żywność dla świadomych konsumentów”, „Wnętrza przyszłości”, „Przemysł jutra”, „Wyspecjalizowane procesy logistyczne”, „Rozwój oparty na ICT” czy „Nowoczesne technologie medyczne”. Także w Wielkopolsce funkcjonuje Forum ds. Inteligentnych Specjalizacji, które jest ciałem o charakterze opiniodawczo-doradczym, złożonym z przedsiębiorców, przedstawicieli świata nauki, władz publicznych oraz szerokiego grona uczestników rynku innowacji. W tym samym regionie Proces Przedsiębiorczego Odkrywania realizuje również Wielkopolska Platforma Wodorowa, czyli wielopłaszczyznowe forum współpracy pomiędzy różnymi środowiskami na rzecz „paliwa przyszłości”. Zadaniem Platformy jest łączenie i wykorzystywanie potencjału zrzeszonych w jego strukturze przedstawicieli w zakresie promocji i rozwoju technologii wodorowych.
W Małopolsce działa operator regionalnego PPO, który współpracuje z Departamentem Nadzoru Właścicielskiego i Gospodarki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego. Operator rozpoczął realizację usług wchodzących w skład Małopolskiej Platformy Specjalizacyjnej. Wśród obszarów merytorycznych znajdziemy tutaj „Biogospodarkę” oraz „Zdrową żywność”. Co ważne, jak zapewniają przedstawiciele MPS, jej istnienie nie jest obliczone jedynie na wypełnienie określonych zobowiązań dotyczących PPO w związku z kryteriami Unii Europejskiej. Korzyści dla uczestników Platformy wynikają z efektu sieciowania, które prowadzi do zacieśniania więzi pomiędzy branżowymi podmiotami. Rodzi to szanse na wspólne projekty badawcze, dostęp do nowych technologii czy podnoszenie kwalifikacji pracowników.
Z kolei w województwie zachodniopomorskim przyjęto zasadę wieloetapowego, ewolucyjnego wyznaczania Inteligentnych Specjalizacji. W oparciu o przyjęte kryteria zidentyfikowane zostały m.in. takie dziedziny: „Wielkogabarytowe konstrukcje wodne i lądowe”, „Zaawansowane wyroby metalowe”, „Produkty drzewno-meblarskie” oraz „Produkty inżynierii chemicznej i materiałowej”.
Komentarz eksperta
Dzięki Procesowi Przedsiębiorczego Odkrywania otwarte innowacje mogą być realizowane skuteczniej
Krzysztof Gulda, członek zarządu UWRC, spółki celowej Uniwersytetu Warszawskiego
— Zaangażowanie się w PPO to szansa wpłynięcia na średnio lub długofalową strategię, której dopiero wdrażanie za pomocą konkretnych instrumentów polityki publicznej stworzy warunki do efektywniejszego używania różnych form otwartych innowacji. Przedsiębiorstwa będą miały wpływ na strategię rozwoju regionu czy branży, co stworzy warunki do łatwiejszej współpracy z innymi podmiotami naukowymi i firmami. Jest to wypracowywanie wizji rozwoju dość odległej, jednak takiej, która stworzy warunki do tego, żeby działania w ramach otwartych innowacji realizować skuteczniej. Należy pamiętać, że PPO to nie jest specjalna formuła dla przedsiębiorców. Administracja publiczna i inni interesariusze eksplorują rynek, szukają rozwiązań, stawiają pytania, prowadzą proces analityczny. W tym wszystkim chodzi bardziej o to, aby różni uczestnicy rynku przyjmowali przedsiębiorczą postawę. Z mojego doświadczenia wynika, że firmy, które brały udział w podobnych inicjatywach, jak regionalne strategie innowacji czy regionalne strategie transferu technologii, muszą pamiętać o jednej kwestii. Od ich udziału w tego typu przedsięwzięciach do końcowego efektu, czyli do momentu, kiedy mogą skorzystać z określonych form dofinansowania, upływa bardzo dużo czasu. Pracują dla dobra wspólnego, które tworzy im możliwości, ale niczego nie gwarantuje.
