W jednym z artykułów naszej bazy wiedzy opisaliśmy proces transferu technologii. Warto pamiętać, że w ramach projektu grantowego Sieć Otwartych Innowacji można ubiegać się o pieniądze na zakup gotowych rozwiązań.
Dofinansowanie w ramach projektu Sieć Otwartych Innowacji w wysokości do 200 000 euro pokrywa koszty zakupu wartości niematerialnych i prawnych o charakterze innowacyjnym, takich jak: patenty, wzory użytkowe i przemysłowe, prawa autorskie do oprogramowania, prawa do chronionych odmian roślin, topografie układów scalonych czy know-how. W niniejszym tekście opiszemy, na czym może polegać transfer technologii w trzech pierwszych przypadkach, natomiast w kolejnym artykule przybliżymy pozostałe aspekty.
Patent a transfer technologii
Zgodnie z definicją Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej (która określona jest w ustawie Prawo własności przemysłowej) patent jest prawem do wyłącznego korzystania z wynalazku przez określony czas, w sposób zarobkowy (przemysłowy, handlowy) na terytorium danego państwa lub państw, przyznanym przez kompetentny organ państwowy, regionalny lub międzynarodowy. Patenty udziela się na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania. Tak zdefiniowany wynalazek podlegający opatentowaniu musi być rozwiązaniem o charakterze technicznym.
Opatentowane rozwiązanie można wytwarzać i komercjalizować na własną rękę. Firmy mogą jednak korzystać z patentów zewnętrznych podmiotów – naturalnie jeśli je zakupią bądź pozyskają licencję na ich wykorzystywanie.
Takich przykładów jest wiele w świecie wynalazków. Warto wspomnieć chociażby o głośnym zakupie technologii Oculus Rift (specjalne gogle służące do korzystania z efektów wirtualnej rzeczywistości) przez Facebooka. Społecznościowy gigant przejął prawa do innowacyjnego wynalazku w kluczowym momencie rozwoju technologii VR.
Polacy także mają na koncie wiele ciekawych wynalazków. Warto wspomnieć o tych rozwiązaniach, które wpisują się w zakres Krajowych Inteligentnych Specjalizacji. Jeden z wyróżnionych w ich ramach obszarów to zrównoważona energetyka. Zespół badawczy z Akademii Górniczo-Hutniczej im. St. Staszica w Krakowie (AGH) rozpropagował patent na hybrydowy konwerter energii słonecznej, który zamienia energię promieniowania słonecznego na energię elektryczną. Jak podali badacze, innowacyjność urządzenia polega na zastosowaniu zarówno paneli fotowoltaicznych, jak i elementów termoelektrycznych konwertujących promieniowanie słoneczne z obszaru podczerwieni. Patent wzbudził zainteresowanie europejskiego przedsiębiorstwa Airbus zajmującego się produkcją samolotów, który zaproponował AGH współpracę w ramach ewentualnego realizowania przemysłowego. Hybrydowy konwerter energii słonecznej uzyskał już decyzję o ochronie zarówno w Europejskim Urzędzie Patentowym, jak i w Urzędzie Patentowym RP.
Wzór użytkowy a transfer technologii
Wzór użytkowy bywa czasem nazywany „małym wynalazkiem”. Według definicji jest nim nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. W odróżnieniu od patentu, wzór użytkowy może wynikać w sposób oczywisty ze współczesnych osiągnięć techniki.
W praktyce oznacza to, że nawet, jeśli mechanizm budowy jakiegoś przyrządu (np. przerzutek do roweru) jest powszechnie znany, nadal możliwe jest stworzenie podobnego mechanizmu o wyjątkowych właściwościach. Wzorem użytkowym może być zatem na przykład… lampa. Koncept urządzenia świecącego za pomocą żarówki powstał równie wcześnie jak sama żarówka, ale sposobów konstrukcji lamp może być już dużo. To oznacza, że można rejestrować kolejne wzory użytkowe dla tego samego pomysłu.
Wiele wzorów użytkowych stosowanych w przemyśle powstaje na wydziałach wzorniczych uczelni artystycznych – przywołać można tu chociażby przykład współpracy Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu z firmą Norcospectra Sp. z o.o., której efektem było wdrożenie do oferty przedsiębiorstwa systemu mebli biurowych Norcospectra Office Solutions.
Wzorami użytkowymi mogą być również rozwiązania z dziedziny militariów. W latach 2013 – 2016 Przedsiębiorstwo Sprzętu Ochronnego „MASKPOL” S.A. zakupiło na podstawie umów licencyjnych prawa do kilkunastu wzorów użytkowych opracowanych przez Instytut Technologii Bezpieczeństwa MORATEX, w tym m. in. przeciwuderzeniowych ochraniaczy, kamizelki ochronnej czy hybrydowego hełmu kulo- i odłamkoodpornego.
Wzór przemysłowy a transfer technologii
Znów najlepiej zacząć od definicji. Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentacje. Wytworem jest każdy przedmiot wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy, obejmujący w szczególności opakowanie, symbole graficzne oraz kroje pisma typograficznego, z wyłączeniem programów komputerowych.
Krótko mówiąc, wzór przemysłowy wyróżnia to, że jego wartość skupia się na konkretnym wyglądzie, a nie funkcjonalności. To oznacza, że instynktownie będziemy szukać przykładów ich zastosowania (oraz transferu) w branżach skupionych na estetyce wykonania pewnych produktów.
Polska firma meblarska Profim Sp. z o.o. produkuje meble o bardzo charakterystycznych właściwościach technicznych i wizualnych. To oznacza, że produkty tego przedsiębiorstwa mogą podlegać zarówno ochronie wynikającej z rejestracji wzorów przemysłowych, jak i użytkowych. Projekty wyjątkowych mebli pochodzą od wielu cenionych, zewnętrznych designerów, z którymi współpracuje firma.
Granty na transfer technologii – warto pamiętać
W ramach projektu Sieć Otwartych Innowacji o refinansowanie w wysokości do 200 000 euro mogą się ubiegać mikro-, mali i średni przedsiębiorcy, którzy chcą zainwestować w transfer gotowych technologii o innowacyjnym charakterze. W kontekście patentów, wzorów użytkowych i przemysłowych warto dodać, że proces ich rejestracji nie musi być zakończony. Wystarczy, by dany wynalazek lub wzór został zgłoszony do Urzędu Patentowego. Technologie muszą jednak stanowić innowację produktową lub procesową i spełniać warunek dotyczący odpowiedniego – minimum siódmego – poziomu gotowości technologicznej (o tym, czym są poziomy gotowości technologicznej, przeczytasz w innym artykule bazy wiedzy).
