Aby odpowiedzieć na pytanie zadane w tytule artykułu, wystarczy przeanalizować samą nazwę Krajowych Inteligentnych Specjalizacji. Na jej podstawie można powiedzieć, że polegają one na określeniu gospodarczych priorytetów danego kraju w zakresie badań, rozwoju i innowacji.
Krajowe Inteligentne Specjalizacje (w skrócie: KIS) mają zapewniać wzrost konkurencyjności danej gospodarki na arenie międzynarodowej. Wyznacza się je po to, by skupić inwestycje wokół obszarów, które są w stanie zapewnić zwiększenie wartości dodanej gospodarki danego kraju. To z kolei osiąga się poprzez wyznaczenie obszarów, w których dane państwo ma największy potencjał i zasoby. Te wszystkie działania są elementem strategii Unii Europejskiej, która chce motywować kraje członkowskie do zrównoważonego rozwoju.
Krajowe Inteligentne Specjalizacje kompasem innowacji
Zgodnie z tą koncepcją Krajowe Inteligentne Specjalizacje stanowią swoisty kompas innowacji. Pokazują kierunki, w których powinni podążać przedsiębiorcy, kreując przyszłość własnych firm. Nie są to jednak wyłącznie dobre rady, ale też realne wsparcie. Projekty wpisujące się w ramy inteligentnych specjalizacji mogą liczyć między innymi na wsparcie ze środków Unii Europejskiej. W ramach Sieci Otwartych Innowacji są przyznawane granty dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorców – pod warunkiem, że działania te wpisują się w co najmniej jedną z Krajowych Inteligentnych Specjalizacji.
Zgodnie z danymi Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii od 1 stycznia 2019 roku wyróżniamy 15 Krajowych Inteligentnych Specjalizacji w ramach pięciu obszarów tematycznych:
- Zdrowe społeczeństwo
- Biogospodarka rolno-spożywcza, leśno-drzewna i środowiskowa
- Zrównoważona energetyka
- Gospodarka o obiegu zamkniętym – woda, surowce kopalne, odpady
- Innowacyjne technologie i procesy przemysłowe (w ujęciu horyzontalnym)
W niniejszym tekście szerzej opiszemy dwa pierwsze obszary, a także specjalizacje, które są ujmowane w ich ramach.
ZDROWE SPOŁECZEŃSTWO (OBSZAR 1)
Zdrowe społeczeństwo (KIS 1)
W tym obszarze wskazana jest jedna inteligentna specjalizacja, która jest bardzo pojemna. Obejmuje bowiem kilka działów, które z kolei dzielą się na bardziej szczegółowe zagadnienia.
Pierwszy ze wspomnianych działów to nowe produkty i technologie, do których zalicza się m.in. badania i rozwój produktów leczniczych, produkty lecznicze terapii zaawansowanych oraz produkty biologiczne, badania i rozwój innowacyjnych suplementów diety i środków spożywczych specjalnego przeznaczenia, bioinformatykę, urządzenia i wyroby medyczne, technologie medyczne i informatyczne narzędzia medyczne.
Dział drugi to z kolei diagnostyka i terapia chorób, w tym obszary: diagnostyki obrazowej oraz opartej na innych technikach detekcji, markety/testy, telemedycyna, skoordynowana opieka zdrowotna, nowe cele prewencyjne lub terapeutyczne oraz badania kliniczne.
Do działu trzeciego, związanego z wytwarzaniem produktów, należy zaliczyć produkty lecznicze biologiczne, biopodobne, innowacyjne, generyczne, wyroby medyczne oraz suplementy diety i środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, substancje czynne (aktywne) produktów leczniczych (API), produkty lecznicze do stosowania zewnętrznego, dermatologiczne i kosmetyczne oraz produkty lecznicze pochodzenia naturalnego.
W ramach uproszczenia można więc powiedzieć, że w cały pierwszy obszar wpisują się działania zmierzające do zwiększenia innowacyjności w zakresie ochrony zdrowia Polaków. Przykładem takiego działania (dział nowe produkty i technologie) jest m.in. pozyskanie do Specjalistycznego Szpitala Miejskiego w Toruniu robota chirurgicznego da Vinci, umożliwiającego bezdotykowe przeprowadzanie zabiegów urologicznych i ginekologicznych.
BIOGOSPODARKA ROLNO-SPOŻYWCZA, LEŚNO-DRZEWNA I ŚRODOWISKOWA (OBSZAR 2)
Innowacyjne technologie, procesy i produkty sektora rolno-spożywczego i leśno-drzewnego (KIS 2)
W ramach tej Krajowej Inteligentnej Specjalizacji innowacje dotyczą między innymi: technologii wykorzystywanych przy produkcji roślinnej i zwierzęcej, maszyn rolniczych, nawozów, środków ochrony roślin, produktów drzewnych i drewnopochodnych czy procesów stosowanych w przemyśle celulozowo-papiernicznym.
W zakresie opisywanej krajowej inteligentnej specjalizacji można wyróżnić działania niezwykle istotne z punktu widzenia grantów projektu Sieć Otwartych Innowacji, czyli m.in. zakupu i wykorzystania praw do chronionych odmian roślin. Te działania podejmowała w swojej działalności np. Hodowla Roślin Smolice Sp. z o. o. Grupa IHAR. Przedsiębiorstwo w ostatnich latach zarejestrowało m.in. 7 odmian kukurydzy. Potencjał najnowszych odmian tego warzywa już dostrzegli zagraniczni producenci – na przykład z Francji, Holandii czy Austrii. Plantacje z polskich odmian roślin są prowadzone na kilkuset hektarach pól w Europie.
Biotechnologiczne i chemiczne procesy, bioprodukty i produkty chemii specjalistycznej oraz inżynierii środowiska (KIS 3)
Główne zagadnienia w ramach tej krajowej inteligentnej specjalizacji to rozwój procesów biotechnologicznych, przetwarzanie biomasy oraz wytwarzanie bioproduktów. Mogą być nimi na przykład dodatki do żywności pochodzenia roślinnego (ekstrakty z roślin zielarskich), substancje czynne do wytwarzania środków ochrony roślin czy innowacyjne tworzywa, które ulegają biodegradacji.
Wiele przedsiębiorstw decyduje się na coraz bardziej aktywne wykorzystanie biomasy.
Firma BS Marka sp. z o.o. podjęła inwestycję zakładającą budowę elektrociepłowni opalanej biomasą drzewną w Suwałkach. Warto wspomnieć, że jednym z punktów trzeciej Krajowej Inteligentnej Specjalizacji jest efektywne zagospodarowanie biomasy w procesach termicznych lub dla potrzeb rolnictwa, przemysłu czy oczyszczalni ścieków.
Podsumowując, Krajowe Inteligentne Specjalizacje wyznaczają optymalną ścieżkę prowadzenia innowacyjnych inwestycji w Polsce. Prowadząc przedsiębiorstwo, warto być świadomym, które branże są docenione w konkursach grantowych. W kolejnych tekstach bazy wiedzy przedstawimy wam inne krajowe inteligentne specjalizacje.
