Działy badawczo-rozwojowe to w Polsce wciąż domena dużych organizacji. Aż 65,3 proc. przedsiębiorców nie było w ostatnich latach aktywnych innowacyjnie, czyli nie wprowadzili, ani nawet nie próbowali zastosować w swojej działalności przynajmniej jednej innowacji – wynika z danych PARP. W zestawieniu tych, którzy nie są innowacyjni przodują mikrofirmy (82 proc.), sytuacja nie wygląda jednak lepiej u małych (79 proc.) i średnich (68 proc.) przedsiębiorców.
Jednym z celów polityki unijnej jest zmotywowanie firm z tych segmentów do poszukiwania nowych rozwiązań, dlatego inicjowane są kolejne programy, które między innymi ułatwiają zdobycie finansowania na działania B+R. Zanim jednak właściciel firmy zacznie myśleć o wykorzystaniu takich środków, musi zrozumieć czym są innowacje i nauczyć się wypracowywać koncepcje takich rozwiązań. Jak zatem zacząć prace nad innowacjami i gdzie szukać wsparcia w tym zakresie?
Duże przedsiębiorstwa często posiadają własne zaplecze badawczo-rozwojowe. Zazwyczaj są to wyspecjalizowane sekcje, których zadaniem jest tworzenie nowych produktów czy optymalizacja procesów. Warto przy tym pamiętać, że innowacją nie jest tylko to, co tworzymy od podstaw, może nią być również poprawianie tego, co już istnieje.
– Duże przedsiębiorstwa mają zazwyczaj większą świadomość rynkową. Wiedzą, że albo będą się wyróżniać, albo przepadną wśród konkurencji. Jest to jeden z głównych powodów, dla których szukają innowacji. W przypadku wielkich korporacji, działy B+R i inwestycje w nowatorskie rozwiązania to standard. Inaczej wygląda to w sektorze MŚP, dlatego Unia Europejska stawia na małe i średnie przedsiębiorstwa, w których dostrzega potencjał i przestrzeń do rozwoju – mówi dr inż. Rafał Karaś, ekspert programu Innovation Coach, w ramach którego przedsiębiorcy otrzymują bezpłatną pomoc w badaniu potencjału swoich firm, a następnie opracowaniu i wdrożeniu innowacji.
Pierwsze kroki na drodze do B+R
Aby przedsiębiorca mógł w ogóle myśleć o wdrożeniu innowacji, musi bardzo dobrze poznać czynniki – zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne – wpływające na jego biznes. W tym pomoże mu szereg analiz biznesowych, na podstawie których precyzyjnie zmapuje swoje otoczenie biznesowe, określi perspektywy rozwoju firmy i ustali, co może ją czekać w przyszłości. Wśród narzędzi analitycznych, po które może sięgnąć, są m.in. metoda pięciu sił Portera, analiza SWOT/TOWS, metoda PESTEL czy model macierzy BCG. Ten etap prac jest kluczowy, dlatego trzeba bardzo uważać, aby wnioski, które wyciągamy z analiz nie były obarczone błędem. Dlatego warto, aby przedsiębiorcy, którzy nie mieli jeszcze styczności z takimi narzędziami, rozważyli sięgnięcie po pomoc ekspertów.
– Przedsiębiorca, który prowadzi firmę, musi zdiagnozować potencjał innowacyjny swojego biznesu. Konieczne jest krytyczne podejście, należy spojrzeć na firmę pod kątem potencjału pracowników czy bieżącej efektywności organizacji pracy. Należy przeanalizować zwinność firmy, redukcję kosztów, wzrost przychodów, jej doświadczenie i responsywność. Jeśli już znajdziemy wąskie gardła w naszym przedsiębiorstwie, będziemy mogli zestawić je z oczekiwaniami klientów wewnętrznych i zewnętrznych. Wówczas będziemy wiedzieli, czy jesteśmy gotowi na wdrożenie innowacji – radzi dr inż. Rafał Karaś.
Spojrzenie w głąb swojej organizacji umożliwi w dalszym kroku precyzyjne określenie kierunków działań strategicznych w obszarze badawczo-rozwojowym. Należy przy tym pamiętać, że ich rezultat musi oznaczać nową jakość – rozwiązania nie mogą sprowadzać się do kupienia nowego sprzętu bądź skopiowania projektu opracowanego już przez inną firmę.
Jednym z kierunków, który wyznacza standard wdrażania innowacji jest trwająca rewolucja 4.0, czyli cyfrowa rewolucja przemysłowa. Kluczowe w tym procesie zagadnienia to: automatyzacja, robotyzacja, mechatronika, sztuczna inteligencja, analityka w oparciu o nowoczesne programy decyzyjne oraz przekazywanie informacji na odległość, czyli np. wykorzystanie nadajników 5G lub przenoszenie usług internetowych do chmury.
Potrzeby rynku źródłem inspiracji
– Ważne, aby zaczynając działania B+R firma wyznaczyła sobie ambitne cele, które jednocześnie będą możliwe do zrealizowania. Musimy przy tym pamiętać, że ostatecznie chodzi o to, by dzięki podjętemu wysiłkowi zyskać znaczącą przewagę nad konkurencją i przyciągnąć nowych klientów, a obecnym zapewnić nową jakość obsługi. Cel ten można osiągnąć przede wszystkim dzięki realizacji wizji budowy fabryk przyszłości, wytwarzaniu produktów przyszłości oraz tworzeniu technologii i organizacji przyszłości – podkreśla dr inż. Rafał Karaś.
Aby lepiej zrozumieć, wokół jakich problemów mogą się koncentrować działania B+R, zapytaliśmy eksperta programu Innovation Coach o przykładowe rozwiązania z konkretnych branż, w których poszukiwanie, wdrożenie i korzystanie z innowacji już się udało:
- Branża meblarska – firma w trakcie pandemii zauważyła, że dużym wyzwaniem jest zdrowie użytkowników i łatwe dezynfekowanie powierzchni. Po przeanalizowaniu materiałów, z których wykonywane były jej produkty, opracowała nowe, innowacyjne meble, o lepszych parametrach zdrowotnych, które pozwalają klientom na bezpieczniejsze użytkowanie, przy jednoczesnym zachowaniu trwałości i odporności na ciągłe korzystanie z środków dezynfekujących.
- Branża metalurgiczna – firma, która zajmuje się obróbką stali i aluminium, jest także producentem tych materiałów. Rozpoczęła prace badawcze, których celem było doprowadzenie do poprawy właściwości antykorozyjnych detali oraz wykorzystanie do ich produkcji dedykowanych, zrobotyzowanych cel spawalniczych. Robotyzacja i automatyzacja ma na celu produkcję elementów o wysokich i stałych w czasie parametrach jakościowych przy zachowaniu zwinności i elastyczności produkcji. Większa wytrzymałość i odporność na rdzę mają sprawić, że wzrośnie zainteresowanie rynku ofertą firmy.
- Branża budowlana – producent dostrzegł szansę w możliwości wdrożenia całkowicie zautomatyzowanej produkcji domów. Dzięki temu ich przygotowanie jest możliwe poza placem budowy i docelową działką, na której obiekty będą już tylko składane z gotowych elementów. Kluczem tutaj okazało się stworzenie odpowiednich ekologicznych prefabrykatów oraz innowacyjne rozwiązanie łączenia ze sobą tych elementów.
Przedsiębiorcy, którzy zdecydowali się już na wdrożenie w swoich organizacjach innowacji, podzielili się opiniami na ten temat w III edycji badania PARP „Monitoring innowacyjności polskich przedsiębiorstw”. Ponad połowa z nich zwróciła uwagę, że dzięki aktywności innowacyjnej poprawili jakość obsługi klienta, zwiększyli zdolność dostosowania się do wymogów klientów oraz byli w stanie podnieść jakości wyrobów i usług. Czterech na dziesięciu przedsiębiorców zauważyło też zwiększenie wydajności oraz poprawę organizacji i warunków pracy.
Od wizji do wdrożenia: pozyskanie finansowania
Gdy analiza przedsiębiorstwa umożliwiła dostrzeżenie konkretnego obszaru, w którym jesteśmy w stanie wypracować przewagę konkurencyjną dzięki wprowadzeniu innowacji, czas poszukać sposobu na jej wdrożenie. Tworzenie nowej jakości prawie zawsze wiąże się z koniecznością zdobycia finansowania. Skąd zatem dzisiaj można pozyskać środki na wdrażanie innowacji?
- Każdy pomysłodawca, który planuje założyć swoją firmę w jednym z województw Polski Wschodniej, może wziąć udział w programie Platformy Startowe. Eksperci wskażą, jak rozwijać innowacje w firmie. Wnioski o udział w programie będą przyjmowane do 31 października 2022, szczegółowych informacji należy szukać na stronie parp.gov.pl/component/grants/grants/platformy-startowe.
- Przez najbliższe 5 lat (od stycznia 2022 roku) przedsiębiorcy mogą również skorzystać z „ulgi na robotyzację”, zgodnie z podpisaną nowelizacją ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
- Środków można również szukać w funduszach Venture Capital. W tym przypadku warto zajrzeć do PFR Ventures, czyli największego w Europie Środkowo-Wschodniej inwestora instytucjonalnego zarządzającego Funduszami, który wspiera rozbudowę krajowego rynku Venture Capital oraz Private Equity. Z ofertą funduszy można się zapoznać pod adresem pfrventures.pl.
- Dotacje na innowacje można uzyskać w ramach programu ramowego Horyzont Europa. W programie są na bieżąco ogłaszane nowe konkursy projektów, z których najlepsze uzyskują dotacje. Szczegółowe informacje są dostępne w Krajowych Punktach Kontaktowych Programów Badawczych UE oraz zamieszczone na stronie kpk.gov.pl/horyzont-europa.
- Biznesmax POIR/FENG to szansa na kredyt i gwarancja spłaty, którą zapewnia Bank Gospodarstwa Krajowego. Informacje o tym rozwiązaniu są dostępne pod adresem poir.gov.pl/strony/o-programie.
- Jeżeli przedsiębiorca potrzebuje pomocy w wybraniu opcji finansowania, może skorzystać z programu STEP koordynowanego przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Jego druga ścieżka – Innovation Coach – pomaga w poszukiwaniu pomysłów na innowacje. Dzięki Innovation Coach przedsiębiorcy dowiedzą się jak taki proces rozpocząć i jak stworzyć swoją pierwszą innowację oraz gdzie i w jaki sposób uzyskać na nią dotację. Przedsiębiorca otrzymuje bezpłatne wsparcie w formie analizy potencjału i potrzeb firmy. Wykonuje je coach innowacji, czyli ekspert doświadczony w danej branży. Do programu można się zgłosić poprzez stronę www.innovationcoach.pl.
– Polska wykazuje duże uzdolnienia pod kątem rozwoju i wprowadzania innowacji. Imponujące sukcesy odnosi np. branża: spożywcza, podwykonawców części do produkcji samochodów, produkcji materiałów budowlanych, chemiczna oraz logistyczna. Zatrudnieni tam eksperci cały czas poszukują nowych rozwiązań, udoskonaleń, innowacji oraz wynalazków. Prace badawczo-rozwojowe, wykonywane przez specjalistów, mają ogromny potencjał. Jako przykład podam wynalazek sprzed 100 lat – tranzystor. Dziś zapotrzebowanie na ten produkt jest tak ogromne, że w przeliczeniu na cały świat (prawie 7 miliardów ludzi), produkcja wynosi 4 sztuki, na osobę… na sekundę! Takiego sukcesu życzę wszystkim przedsiębiorcom poszukującym innowacji i ambitnych wdrożeń – podsumowuje dr inż. Rafał Karaś.
