Gdy przedsiębiorca chce pozyskać dofinansowanie na zakup określonej technologii, musi w wiarygodny sposób udowodnić, że pieniądze, o które wnioskuje, będą dobrze wykorzystane. Podstawowym dokumentem, który potwierdza potencjał projektu, jest pozytywna opinia eksperta na temat innowacyjności technologii wystawiona przez odpowiednią, często akredytowaną instytucję, np. uczelnię, instytut naukowy Polskiej Akademii Nauk, instytut badawczy, centrum badawczo-rozwojowe lub podmiot doradczy akredytowany w projekcie Sieć Otwartych Innowacji.
Proces pozyskania opinii o innowacyjności jest przejrzysty: wykwalifikowani specjaliści oceniają konkretną technologię pod kątem obiektywnie ustalonych kryteriów. W zależności od potrzeby (czyli np. warunków stawianych przez grantodawcę) część z tych kryteriów musi zostać bezwzględnie spełniona, a za część można dostać jedynie dodatkowe, ale jakże istotne punkty. Ten proces można zatem porównać do sportowej rywalizacji – takiej jak skoki narciarskie, w których zawodnik oprócz punktów za odległość, otrzymuje dodatkowe punkty za styl, które przyznają niezależni sędziowie.
Wskazówka nr 1. Skocz jak najdalej – obowiązkowe kryteria oceny innowacyjności
W skokach narciarskich najważniejsza jest osiągnięta odległość. To absolutna podstawa. Dla oceny innowacyjności technologii taką podstawą są jasno określone kryteria, które określa grantodawca wymagający takiej oceny. W przypadku projektu Sieć Otwartych Innowacji Agencji Rozwoju Przemysłu S.A. do kluczowych warunków zaliczamy:
Określenie czy projekt dotyczy innowacji produktowej lub procesowej
Ustalenie, z jaką innowacją mamy do czynienia, jest kluczowe dla całego procesu oceny innowacyjności. Dlaczego? W naszym konkursie innowację definiuje się jako wdrożenie nowego lub znacząco udoskonalonego produktu (wyrobu/usługi) lub procesu. To oznacza, że pod uwagę nie mogą być brane innowacje organizacyjne lub marketingowe.
Wyroby lub usługi są innowacyjne, jeśli są nowe lub znacząco udoskonalone pod względem specyfikacji technicznych, komponentów i materiałów, wykorzystanego oprogramowania, a nawet łatwości obsługi lub innych cech funkcjonalnych. Innowacje produktowe mogą wykorzystywać nową wiedzę lub technologię bądź bazować na nowych zastosowaniach lub kombinacjach istniejącej wiedzy i technologii.
Skoro porównaliśmy cały proces pozyskania opinii do skoków narciarskich, możemy podać przykład innowacji produktowej także z tej dyscypliny. Przed zimowymi igrzyskami olimpijskimi w Pjongczang w 2018 roku prawdziwą furorę robiły kombinezony narciarskie wykorzystywane przez reprezentantów Norwegii. Z kombinezonów różnego typu skoczkowie korzystają od początku istnienia tej dyscypliny. Do produkcji swoich strojów Norwegowie zastosowali jednak unikalny materiał, który masowo produkują tylko dwie firmy na świecie. Jak się okazało, dzięki wykorzystaniu nietypowej, czarnej i matowej tkaniny, zmieniły się także znacząco cechy funkcjonalne produktu – kombinezon lepiej przepuszczał powietrze, a w locie wręcz zmniejszał opór powietrza.
Innowację procesową można interpretować jako wdrożenie udoskonalonej metody produkcji lub dostawy. Mogą ją umożliwić znaczące zmiany w zakresie technologii, urządzeń czy oprogramowania. Dzięki tym zmianom przedsiębiorca jest w stanie np. ograniczyć koszty produkcji, dostawy lub podnieść jakość produktów. By uzyskać dobry wynik w ramach tego warunku, przedsiębiorca musi wskazać, które elementy danej technologii są innowacyjne, a które pełnią rolę uzupełniającą.
Doprecyzowanie czy technologia nie jest powszechnie dostępna
Niektóre rozwiązania tracą innowacyjny charakter z uwagi na to, że są obecne na rynku długi czas, a nowa technologia w całości została opracowana na ich podstawie. Wówczas trudno mówić o jego innowacyjnym charakterze. Dlatego osoby oceniające projekt powinny stwierdzić, czy planowana do wdrożenia innowacja jest nieznana i będzie stosowana po raz pierwszy. Wówczas przedsiębiorca powinien dostarczyć wynik badania stanu techniki.
Jeśli natomiast technologia jest już znana i stosowana w skali międzynarodowej lub krajowej, znaczenie ma także okres, o jakim mowa – czy o roku, czy o trzech latach. Przedsiębiorca jest zobowiązany, by przedstawić dowody na to, że technologia jest stosowana tylko w takim okresie, a także spis źródeł, na podstawie których określono stopień innowacyjności technologii.
Wskazówka nr 2. Punkty za styl pozwalają zdobyć przewagę, czyli jakie są kryteria fakultatywne
Każdy fan Adama Małysza lub Kamila Stocha dobrze wie, że nie zawsze to sama odległość skoku decyduje o pierwszym miejscu. Równie ważny jest bowiem styl, a przyznane punkty mogą okazać się kluczowe dla zwycięstwa. Dlatego, choć przy ocenie innowacyjności technologii tylko niektóre z czynników są oceniane obowiązkowo (z uwagi na to, że ich brak jest dyskwalifikujący), inne kryteria, nazywane fakultatywnymi, mogą być w praktyce równie istotne.
Do nich należy m.in.:
Znaczenie innowacji. Nowa technologia może mieć duży wpływ na wąski rynek – branżowy lub regionalny. Niezależnie od wielkości rynku, powinna być innowacyjna. Gdy jednak dzięki danemu rozwiązaniu zmienia się rynek światowy, ranga danej innowacji wzrasta i jest lepiej oceniana. Przy okazji tego kryterium twórca technologii lub nabywca musi wykazać, że na świecie nie wytwarza się produktów o takich parametrach technicznych i użytkowych oraz uzasadnić, w oparciu o jakie weryfikowalne źródła można to wykazać.
Wdrożono prace badawczo-rozwojowe. Warto wspomnieć, że dodatkowo premiowane są te projekty, które zakładają praktyczne wykorzystanie wyników prac B+R. Dzięki temu wspierane są rozwiązania powstające metodycznie i celowo przy udziale wyspecjalizowanych jednostek. By otrzymać punkty, należy wykazać związek prac badawczo-rozwojowych z technologią.
Technologia będzie konkurować na europejskim lub światowym rynku. Skoro wspomnieliśmy o punktowanym znaczeniu danej innowacji, warto nadmienić, że za potencjał i możliwości skutecznego konkurowania na rynkach międzynarodowych także można otrzymać bonus. Należy najpierw wykazać przewagi konkurencyjne (cechy, korzyści, parametry) i określić możliwości eksportu z analizą porównawczą podobnych rozwiązań na innych rynkach zagranicznych.
Wskazówka nr 3. Sędziowie decydują i oceniają
W skokach narciarskich rolą sędziów jest ocena stylu skoku danego zawodnika, a dopiero łączna suma punktów za odległość i styl decyduje o miejscu skoczka w klasyfikacji konkursu. Sędziami w przypadku oceny innowacyjności będą instytucje uprawnione do wydawania takich opinii. To do nich może zgłosić się mikro-, mały i średni przedsiębiorca z prośbą o ich przygotowanie.
W naszym projekcie w ramach procesu grantowego na transfer technologii akceptowane są opinie o innowacyjności przygotowane przez trzy rodzaje podmiotów:
Instytucje prowadzące w sposób ciągły badania naukowe lub prace rozwojowe (uczelnie, jednostki organizacyjne uczelni w rozumieniu statutów tych uczelni, federacje, instytuty naukowe Polskiej Akademii Nauk, instytuty badawcze, międzynarodowe instytuty naukowe utworzone na podstawie odrębnych przepisów, Polska Akademia Umiejętności).
Żeby znaleźć odpowiednią instytucję z tej licznej grupy, można przeszukać bazę POL-on, która zawiera najdokładniejsze i najbardziej aktualne dane na temat uczelni wyższych i jednostek badawczych. Warto przyjrzeć się bliżej temu, które z nich wyróżniają się pod kątem innowacyjności. Do tego przydatne będą zestawienia i rankingi zbierające dane o szkolnictwie wyższym. Jednym z największych przedsięwzięć tego typu jest coroczny Ranking Szkół Wyższych portalu edukacyjnego Perspektywy. Jeszcze innym sposobem wyboru odpowiedniej jednostki jest kierowanie się jej badawczymi kompetencjami. Przedsiębiorca nie musi robić tego intuicyjnie – pomocą mogą okazać się np. wyniki konkursu na finansowanie w ramach przedsięwzięcia „Strategia Doskonałości – Uczelnia Badawcza”, w ramach którego doceniano uczelnie szczególnie wyróżniające się pod względem badawczym.
Centrum badawczo-rozwojowe
CBR to jednostka, która prowadzi badania i prace rozwojowe, ma też być wsparciem technicznym oraz naukowym dla konkretnych branż i specjalizacji – jak np. farmacja, medycyna, energetyka, produkcja maszyn górniczych czy sektor informatyczno-inżynierski. Status centrum badawczo-rozwojowego jest nadawany przez Ministra Inwestycji i Rozwoju, dlatego aktualne zestawienie tych jednostek znajduje się na rządowej stronie. Obecnie (stan na 7.11.2019) w Polsce jest 38 takich instytucji.
Akredytowany podmiot (świadczący usługi doradcze w ramach projektu Sieć Otwartych Innowacji)
Zgodnie z naszym regulaminem opinie wystawione przez akredytowanych doradców technologicznych będą mogły zostać zaakceptowane przez ARP S.A. jedynie w sytuacji, gdy będą wykonane w ramach grantu na doradztwo. Oznacza to, że akurat w tym przypadku usługi wykonania opinii o innowacyjności technologii przedsiębiorca nie powinien finansować z własnych środków. O tym, z pomocy których podmiotów może skorzystać przedsiębiorca w tym zakresie, można się dowiedzieć ze strony internetowej. W ramach SOI są to wskazane w tym miejscu instytucje świadczące usługę doradztwa technologicznego.
Wskazówka nr 4. Leć przedsiębiorco, leć!
Gdy uzyskamy już naszą opinię o innowacyjności, czyli spełnimy kryteria innowacyjności, a sędziowie ocenią „styl” naszej technologii, możemy dołączyć dokument do wniosku grantowego. Dzięki temu – w projekcie Sieć Otwartych Innowacji – mikro-, mali i średni przedsiębiorcy mogą się ubiegać o środki sięgające 200 000 euro na transfer technologii. A to suma chyba bardziej ekscytująca niż najbardziej zacięty konkurs skoków narciarskich.
